Παγκόσμια Ημερα Καρκίνου 2021, αφιέρωμα στον καρκίνο του πνεύμονα

Το παρόν άρθρο αποτελεί αποτέλεσμα συνέντευξης του Δρ. Ι. Μούντζιου στο LIFO (www.lifo.gr) και συγκεκριμένα στην δημοσιογράφο Αλεξία Σβώλου.

Ως ογκολόγος εξειδικευμένος στον καρκίνο του πνεύμονα, θέλω να σας πω ότι η ιστορία του καπνίσματος πραγματικά με εξοργίζει. Πρόκειται για τον καρκίνο που είναι ο μεγαλύτερος “φονιάς”παγκοσμίως και στα δυο φύλα, και αυτό παρά το γεγονός ότι το 80% περίπου των περιπτώσεων (αυτές δηλαδή που οφείλονται στο κάπνισμα) θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή να προληφθούν πλήρως αν είχε σταματήσει η βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος.
Για φανταστείτε….περίπου ένα εκατομμύριο λιγότεροι θάνατοι από καρκίνο του πνεύμονα παγκοσμίως, αν ξαφνικά όλοι σταματούσαν να καπνίζουν. Δεν συμβαίνει αυτό με άλλους τύπους καρκίνου, δεν έχουμε τέτοια δυνατότητα. Λόγω της σχέσης με το τσιγάρο , ο καρκίνος του πνεύμονα υπερτερεί σαφώς στο ανδρικό φύλο.
Και σίγουρα, από τη στιγμή που σταματάμε να καπνίζουμε, αρχίζει αντίστροφα η αποτοξίνωση του οργανισμού μας από τις καρκινογόνες νιτροζαμίνες του τσιγάρου. ΄Οσο πιο έγκαιρα και για πιο πολύ σταματάμε το τσιγάρο, τόσο καλύτερα.

Στον δυτικό κόσμο, όπου δυστυχώς η βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος είναι εξαιρετικά διαδεδομένη, υπολογίζεται ότι ένα 2% του Γενικού πληθυσμού θα εμφανίσει καρκίνο του πνεύμονα μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά μεγαλύτερο αν εστιάσουμε σε άνδρες καπνιστές 50-75 ετών και φτάνει το 4-5%. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνηγορούν στο ότι οι γυναίκες καπνίστριες είναι γονιδιακά πιο ευάλωτες. Απλώς οι γυναίκες κατά κάποιο τρόπο “πληρώνουν”αυτή την περίοδο το τίμημα της χειραφέτησης του γυναικείου κινήματος των δεκαετιών του ’70 και του ’80, όπου δυστυχώς το κάπνισμα έγινε “συνώνυμο”της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας των γυναικών και οδήγησε σε μαζική αύξηση του καπνίσματος σε νεαρές κοπέλες τότε.
Σαράντα χρόνια μετά, έρχεται το τίμημα της αύξησης των περιστατικών καρκίνων του πνεύμονα σε γυναίκες ηλικίας 60 και 70 ετών σήμερα.
Για το παθητικό κάπνισμα, αν και ο κίνδυνος δεν είναι ο ίδιος, δυστυχώς υπάρχει περίπου 50% αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα σε παθητικούς καπνιστες σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό που δεν καπνίζει.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την περίπτωση μιας γιαγιάς από ένα απομακρυσμένο χωριό της Ηπείρου που δεν είχε καπνίσει ποτέ και είχε έναν τύπο καρκίνου του πνεύμονα που εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε καπνιστές. Όταν τη ρώτησα: “Τι δουλειά έκανες;”μου απάντησε “έψηνα καφέδες στο καφενείο του άντρα μου”.

Οι δυο μεγάλες κατηγορίες είναι ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα, που αντιστοιχεί περίπου στο 15% των περιπτώσεων και οφείλει το όνομα του στο ότι τα καρκινικά κύτταρα στο μικροσκόπιο φαίνονται μικρά, και ο μη μικροκυτταρικός που περιλαμβάνει το υπόλοιπο 85% των περιπτώσεων.

Ο μη μικροκυτταρικός περιλαμβάνει δυο δικές του κατηγορίες, το πλακώδες καρκίνωμα που παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά σε καπνιστές, και το αδενοκαρκίνωμα , που μπορεί να εμφανιστεί και σε μη καπνιστές, ειδικά όταν υπάρχουν κάποιες μεταλλάξεις , και έχει λίγο καλύτερη πρόγνωση από το πλακώδες.

Ο μικροκυτταρικός είναι επίσης χαρακτηριστικός “τσιγαροκαρκίνος”και έχει την χειρότερη πρόγνωση από όλους.

Πολύ χρήσιμη ερώτηση. Ένα τεράστιο πρόβλημα στον καρκίνο του πνεύμονα είναι η καθυστερημένη διάγνωση. Δυστυχώς σε πολλές περιπτώσεις δεν δίνει συμπτώματα ή δίνει γενικά συμπτώματα που αποδίδονται από τον καπνιστή στο τσιγάρο ( “τσιγαρόβηχας”είναι, όχι κάτι κακό), με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται στο μεταστατικό στάδιο, όπου τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα.

Φανταστείτε ότι η έλευση της πανδημίας έκανε τα πράγματα ακόμα χειρότερα σε αυτό το πεδίο, κάτι που έχει ανησυχήσει την επιστημονική κοινότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Είχα περίπτωση ηλικιωμένου καπνιστή ο οποίος εμφάνισε αιμόπτυση μέσα στην περίοδο του πρώτου lockdown και ο οποίος δεν πήγαινε σε Νοσοκομείο για να υποβληθεί σε εξετάσεις λόγω του φόβου του κορωνοϊού. Όταν τελικά μετά τις συνεχείς παραινέσεις μου επισκέφτηκε Νοσοκομείο μετά από δυο μήνες, η νόσος ήταν αρκετά προχωρημένη.

Σήμερα για τους καπνιστές συστήνουμε τη διενέργεια μιας αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης (χαμηλής ακτινοβολίας) κάθε χρόνο ή καθε δυο χρόνια από την ηλικία των 50 έως την ηλικίατων 75 ετών, που είναι οι κρίσιμες δεκαετίας.

Η στρατηγική αυτή έχει δείξει ότι μειώνει σημαντικά τα ποσοστά θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές σε μεγάλες διεθνείες μελέτες.

Να μιλήσουμε λοιπόν για πιο αισιόδοξα πράγματα: Η πρόγνωση των ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Οι ασθενείς των οποίων οι όγκοι φέρουν κάποιες ειδικές μεταλλάξεις σε κάποια γονίδια μπορούν να ωφεληθούν σημαντικά από τις λεγόμενες “στοχευμένες”θεραπείες, δηλαδή από ειδικά μοριακά χάπια που στοχεύουν ακριβώς αυτή τη μετάλλαξη και σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η επανάσταση της ανοσοθεραπείας,που χορηγείται με ορό και στόχο έχει να ενισχύσει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, ώστε αυτά να αναγνωρίζουν και να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα.

Οπότε όπως καταλαβαίνετε είναι ένας πολύ πιο φυσικός τρόπος θεραπείας του καρκίνου σε σχέση με τις γνωστές μας χημειοθεραπείες και ακτινοβολίες.

Σήμερα έχουμε ασθενείς με ανεγχείρητη νόσο που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία ή στοχευμένες θεραπείες και ξεπερνούν την πενταετία, κάτι που δεν τολμούσαμε να φανταστούμε πριν λίγα χρόνια.