Ο καρκίνος του πνεύμονα θεωρείται μια νόσος πολυπαραγοντικής αιτιολογίας, που σημαίνει ότι πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξή του.

Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, πολλαπλασιάζει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και μάλιστα ορισμένοι τύποι του εμφανίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε καπνιστές και πρώην καπνιστές.

Από την άλλη, ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να εμφανιστεί και σε μη καπνιστές και σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως βρέθηκε πρόσφατα, είναι πιθανότατα ο συνδυασμός κάποιων μεταλλάξεων στο DNA των καρκινικών κυττάρων και η παρουσία κάποιου παράγοντα του περιβάλλοντος, όπως για παράδειγμα οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, που οδηγούν σε εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές.

Όσο για την σημασία της διάγνωσης σε πρώιμα στάδια, αυτή είναι προφανής, αφού σε προχωρημένα στάδια δυστυχώς ο καρκίνος του πνεύμονα στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δυστυχώς δεν είναι ιάσιμος.

Ειδικά εδώ λοιπόν, όσο νωρίτερα τον εντοπίσουμε, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες επιβίωσης.

Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα σε αρχικά στάδια, είναι ότι δεν υπάρχουν ειδικοί καρκινικοί δείκτες στο αίμα που να μας προειδοποιούν για την εμφάνισή του, όπως για παράδειγμα είναι το PSA για τον καρκίνο του προστάτη.

Στο πρόβλημα αυτό έρχεται να συνδράμει μια ειδική εξέταση που λέγεται αξονική τομογραφία θώρακος χαμηλής δόσης.

Μελέτες σε πολύ μεγάλους πληθυσμούς έχουν δείξει ότι όταν εφαρμόζουμε την αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης μια φορά τον χρόνο ή κάθε δυο έτη σε άτομα που θεωρούνται υψηλού κινδύνου (άτομα 50-75 ετών που έχουν καπνίσει τουλάχιστον ένα πακέτο την ημέρα για τουλάχιστον 10 χρόνια ή το αντίστοιχο ισοδύναμο, πχ μισό πακέτο για 20 χρόνια), έχουμε σημαντική αύξηση της πιθανότητας να εντοπιστεί ο όγκος σε αρχικό στάδιο και να αντιμετωπιστεί καλύτερα, με αποτέλεσμα την μείωση της θνησιμότητας από τον καρκίνο του πνεύμονα.

Το πρόβλημα είναι ότι στην χώρα μας δεν υπάρχει μέχρι σήμερα εθνικό , κρατικά επιδοτούμενο, πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου των ατόμων που θεωρούνται υψηλού κινδύνου.

Σχετικά με το δεύτερο, πιστεύω ότι πλέον όλοι γνωρίζουμε την βλαβερή επίδραση του καπνίσματος στους πνεύμονες μας αλλά και σε άλλα όργανα, καθώς και το ότι η έγκαιρη διακοπή μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Από την άλλη παρατηρεί κανείς στην Ελληνική κοινωνία το λυπηρό φαινόμενο να επεκτείνεται η κακή συνήθεια του καπνίσματος σε νεότερες ηλικίες, όπως επίσης να διαδίδεται η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου, ως μια “υγιέστερη” εναλλακτική, ακόμη και σε μαθητές Λυκείου και Γυμνασίου.

Για την έγκαιρη διάγνωση δυστυχώς τα πράγματα είναι πολύ πίσω, υπάρχει άγνοια στην μεγάλη πλειοψηφία των καπνιστών για την αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης και αυτό είναι ευθύνη τόσο της Πολιτείας και του Υπουργείου Υγείας, όσο και της Επιστημονικής Κοινότητας και της .

Όλοι, για παράδειγμα, γνωρίζουμε το πρόγραμμα “Φώφη Γεννηματά” για την διενέργεια προληπτικής μαστογραφίας, δεν υπάρχει όμως κανένα αντίστοιχο πρόγραμμα για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα.

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι θεραπευτικές επιλογές στον μεταστατικό ή προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα ήταν ελάχιστες, ουσιαστικά είχαμε μόνο την χημειοθεραπεία.

Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια έκρηξη της γνώσης μας πάνω στην μοριακή βιολογία του καρκίνου του πνεύμονα, που οδήγησε σε δυο νέους θεραπευτικούς πυλώνες:

1. Ο ένας είναι οι στοχεύουσες θεραπείες, που στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι ειδικά μοριακά χάπια που αναστέλλουν μια συγκεκριμένη μετάλλαξη που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του καρκίνου, και ο δεύτερος είναι
2. Η ανοσοθεραπεία, η οποία δουλεύει ενισχύοντας το ανοσοποιητικό μας σύστημα ώστε αυτό΄το ίδιο να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα.

Με αυτούς τους δυο τρόπους θεραπείας έχουμε πολύ σημαντικά αποτελέσματα στους κατάλληλους ασθενείς, με πολύ λιγότερες παρενέργειες από ότι η κλασσική χημειοθεραπεία, και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις επιτυγχάνονται μακροχρόνιες υφέσεις που διαρκούν πολλά χρόνια και μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη και για λειτουργική ίαση σε επιλεγμένους ασθενείς.

Giannis Mountzios ΜD, MSc, PhD
Medical Oncologist
2nd Oncology Department and Clinical Trials Unit
Henry Dunant Hospital Center
ONCOLIFE Institute founder
Mesogeion 2-4 Avenue, 11526
Athens, Greece
M: +30 69 83 51 99 89
T: +30 210 74 70 960
E: gmountzios@gmail.com