ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΝΑΝΤΙ TOY COVID-19 KAI ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ: ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ

Εμβολιασμός έναντι του COVID-19 και ογκολογικοί ασθενείς: Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Γράφει ο Δρ. Ι. Μούντζιος Ογκολόγος – Παθολόγος

Ο κ. Ιωάννης Μούντζιος, Ογκολόγος – Παθολόγος μας ενημερώνει για το τι πρέπει να γνωρίζουμε για τον εμβολιασμό έναντι του Covid-19 σε σχέση με τους ογκολογικούς ασθενείς.

Το εμβόλιο κατά του COVID-19 είναι πλέον γεγονός και η εθνική εκστρατεία εμβολιασμού του πληθυσμού με το συμβολικό όνομα “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ” έχει ξεκινήσει. Μια ιδιαίτερη και ευαίσθητη όμαδα του πληθυσμού, όπως πάντα, με ξεχωριστές ανάγκες, ευαισθησίες και απαιτήσεις, είναι οι Ογκολογικοί ασθενείς. Μια και όλη αυτή την περίοδο δεχόμαστε “βροχή” ερωτήσεων από τους ασθενείς μας σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τις πιθανές παρενέργειες του μεβολίου, θεωρούμε απαραίτητη τηη παροχή κάποιων διευκρινιστικών οδηγιών και εξηγήσεων, με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας, μέσα από 5 απλές ερωτήσεις και απαντήσεις:

1. Πόσο κινδυνεύουν οι ογκολογικοί ασθενείς από την COVID-19 λοίμωξη και τιπροτεραιότητα πρέπει να έχουν στο εθνικό εμβολιαστικό πρόγραμμα;

Με βάση όλα τα βιβλιογραφικά δεδομένα, οι ασθενείς με ενεργό κακοήθεια έχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών από τη λοίμωξη COVID-19, και ιδιαίτερα οι ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες ή συμπαγείς όγκους που λαμβάνουν αυτή την περίοδο ενεργό αντινεοπλασματική θεραπεία και κυρίως χημειοθεραπεία. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να εμβολιάζονται κατά προτεραιότητα ανεξαρτήτως ηλικίας ή άλλων επιβαρυντικών παραγόντων ή προβλημάτων υγείας.

Οι ασθενείς με ογκολογικό ιστορικό εντός της τελευταίας 5ετίας οι οποίοι έλαβαν αντικαρκινική θεραπεία συγκαταλλέγονται επίσης στις ευπαθείς ομάδες για τις οποίες υπάρχει ισχυρή σύσταση για την διενέργεια του εμβολιασμού.

Με βάση τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι ηλικιωμένοι και το υγειονομικό προσωπικό αποτελούν την πρώτη γραμμή προτεραιότητας του εμβολιασμού (φάσεις 1α και 1β αντίστοιχα), ενώ οι ογκολογικοί ασθενείς είναι η αμέσως επόμενη προτεραιότητα (φάση 2 του εμβολιαστικού προγράμματος).

2. Είναι αποτελεσματικό το εμβόλιο στους Ογκολογικούς ασθενείς; Όταν λαμβάνουν αντικαρκινκή θεραπεία , μπορούν να παράγουν αντισώματα σε ικανοποιητικό βαθμό;

Τα περισσότερα δεδομένα που έχουμε αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας είναι από άλλα γνωστά εμβόλια που έχουν χορηγηθεί σε ογκολογικούς ασθενείς, όπως το αντιγριππικό εμβόλιο.

Δεδομένα παρατήρησης από μεγάλο αριθμό καρκινοπαθών που έλαβαν αντιγριππικό εμβολιασμό δείχνουν μικρότερα ποσοστά νόσησης και θανάτου από τον ιό της γρίππης σε αυτό τον πληθυσμό, γεγονός που σημαίνει ότι υπήρξε ικανοποιητική παραγωγή αντισωμάτων στους ογκολογικούς ασθενείς.

Παρά την έλλειψη επαρκών δεδομένων για τον εμβολιασμό ασθενών που λαμβάνουν ενεργό αντκαρκινική θεραπεία, είναι λογικό να υποθέσουμε με βάση τον παρόμοιο μηχανισμό δράσης των εμβολίων ότι και το εμβόλιο έναντι του COVID-19 θα παρέχει κάποιο βαθμό ανοσίας.

Σε ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, η παραγωγή αντισωμάτων στον ορρό αναμένεται να είναι χαμηλότερη από αυτή του γενικού πληθυσμού και ίσως να χρειαστεί μεγαλύτερος αριθμός αναμνηστικών δόσεων και επίτευξη επαρκούς ανοσίας. Αυτό δεν ισχύει για τους ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία, η οποία δεν προκαλεί καταστολή των Τ-λεμφοκυττάρων. Αν είναι δυνατόν, θα πρέπει η διενέργεια του εμβολίου να πραγματοποιείται πριν την έναρξη της χημειοθεραπείας.

3. Υπάρχει κίνδυνος αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στις αντικαρκινικές θεραπείες και το εμβόλιο; Πόσο ασφαλές είναι για τους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία;

Καμιά από τις εγκριτικές μελέτες των εμβολίων δεν περιελάμβανε ασθενείς που ελάμβαναν ανοσοκαταστλατική θεραπεία, παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια δεδομένα και για ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία.

Τα διαθέσιμα εμβόλια έναντι του SARS-CoC-2 είναι είτε εξασθενημένοι ζώντες φορείς αδενοϊού ή ιού της Ιλαράς, είτε εμβόλια mRNA, είτε κλασσικά εμβόλια που περιέχουν πρωτεϊνικές υπο-ομάδες του ιού. Τα εμβόλια που περιέχουν ζωντανούς εξασθενημένους ιούς γενικά αντενδείκνυνται σε ασθενείς που λαμβάνουν ενεργό ανοσοκατασταλτική θεραπεία.

Για τα εμβόλια που βασίζονται στο mRNA του ιού, έχουν δοκιμαστεί πάνω από 10 χρόνια (πχ mRNA εμβόλια για το μελάνωμα), χωρίς θέματα ασφαλείας για τους ογκολογικούς ασθενείς.

Για τους ασθενείς που λαμβάνουν ανοσοθεραπεία, έχουμε δεδομένα από τον αντιγριππικό εμβολιασμό που είναι συμβατός με τους ασθενείς που λαμβάνουν αναστολείς σημείων ανοσολογικού ελέγχου, όπως επίσης και με χημειοθεραπευτικούς παράγοντες και στοχεύουσες μοριακές θεραπείες.

Σε κάθε περίπτωση, η φαρμακοεπαγρύπνιση (συνεχής παρακολούθηση από τον θεράποντα Ιατρό και τους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς) για την ασφάλεια του εμβολίου είναι απαραίτητη και θα συμβάλει στην απόκτηση μακροπρόθεσμης εμπειρίας στους ογκολογικούς ασθενείς.

4. Τι ισχύει για τους ασθενείς με παλιό ιστορικό καρκίνου;

Γενικά, υπάρχουν 3 κατηγορίες ογκολογικών ασθενών σε σχέση με το εμβόλιο: Ασθενείς που λαμβάνουν ενεργό αντικαρκινική θεραπεία, ασθενείς σε χρόνια φάση μετά από προηγούμενη αντικαρκινική θεραπεία και ασθενείς με παλιό ιστορικό καρκίνου που τώρα έχουν αποκατασταθεί πλήρως (survivors).

Για τους πρώτους ισχύουν τα γραφόμενα στην ερώτηση 2. Για τους ασθενείς σε χρόνια φάση θεραπείας ή για αυτούς με παλαιό ιστορικό καρκίνου η χορήγηση του εμβολίου συστήνεται ένθερμα μια και συγκαταλλέγονται στις ευπαθείς ομάδες, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν η μεγάλη ηλικία ή άλλες συν-νοσηρότητες (παχυσαρκία, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, χρόνια λήψη ανοσοκατασταλτικών, ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια κλπ).

Σε κάθε περίπτωση συστήνεται η εξατομικευμένη σύσταση μετά από αναλυτική συζήτηση με τον θεράποντα Ιατρό, λαμβάνοντας υπόψη τη φάση της αντικαρκινική θεραπείας, τα υποκείμενα νοσήματα, και την πιθανότητα αλληλεπιδράσεων (πχ εμβόλιο ζώντος εξασθενημένου ιού σε ασθενή υπό ενεργό ανοσοκατασταλτική θεραπεία).

5. Τι πρέπει να κάνει σε πρακτικό επίπεδο ασθενής προκειμένου να εμβολιαστεί;

Με βάση τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, όσοι ασθενείς έχουν ενεργοποιήσει την αϋλη συνταγογραφηση, μέσω των κωδικών TAXIS διαδικτυακά, θα λάβουν ειδοποιητήριο μήνυμα με SMS στον αριθμό κινητού τηλεφώνου που έχουν δηλώσει κατά την εγγραφή τους στο TAXIS, και το οποίο θα τους ενημερώνει για τη δυνατότητα εμβολιασμού, στην οποία καλούνται να απαντήσουν καταφατικά ή αρνητικά και θα τους δίνει τη δυνατότητα αποδοχής συγκεκριμένης ημερομηνίας εμβολιασμού.

Τα μηνύματα θα στέλνονται κατά προτεραιότητα με βάση την ημερομηνία γέννησης ξεκινώντας αυτόματα από τις ηλικίες άνω των 65 ετών που ανήκουν στην ομάδα προτεραιότητας 1α. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, ο ασθενής θα λαμβάνει ειδοποίηση με επιβεβαίωση της ημερομηνίας και το εμβολιαστικό κέντρο στο οποίο θα πρέπει να μεταβεί.

Για τους ασθενείς που δεν έχουν ενεργοποιήσει την αϋλη συνταγογράφηση, η εθνική επιτροπή εμβολιασμών έχει θεσπίσει μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους (τηλεφωνικά ή μέσω ΚΕΠ), με τους οποίους οι ασθενείς μπορούν να δηλώσουν την ομάδα στην οποία ανήκουν και την επιθυμία τους να εμβολιαστούν.

Σε κάθε περίπτωση, αναμένουμε την παροχή νέων διευκρινιστικών οδηγιών από το Υπουργείο, όταν θα ξεκινήσει η μαζική διαδικασία για το σύνολο του πληθυσμού και θα πρέπει να παρακολουθούμε τις ανακοινώσεις της εθνικής επιτροπής εμβολιασμών.